ترخیص سریع کالا از گمرک

ترخیص کالا از گمرک یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند واردات و صادرات کالا است. این مرحله تأثیر مستقیمی بر زمان و هزینه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی دارد. هرگونه تأخیر در ترخیص می‌تواند منجر به خواب سرمایه، جریمه‌های گمرکی، یا حتی فساد کالاهای فاسدشدنی شود. به همین دلیل، کسب اطلاع دقیق از فرآیندها، مدارک موردنیاز، و روش‌های تسهیل آن اهمیت بسیار بالایی دارد. با ما همراه باشید تا در این مقاله با رویکردی علمی و کاربردی، به بررسی راهکارهای ترخیص سریع کالا از گمرک بپردازیم.

اهمیت ترخیص سریع کالا

ترخیص سریع کالا از گمرک، نه تنها به عنوان یک مرحله اداری ساده، بلکه به عنوان یک عامل استراتژیک در تجارت بین‌المللی شناخته می‌شود. هر تأخیر در فرآیند ترخیص می‌تواند تأثیرات اقتصادی قابل توجهی در مقیاس خرد (برای یک شرکت) و کلان (برای اقتصاد کشور) داشته باشد. ترخیص سریع کالا از جنبه های زیر دارای اهمیت فراوان می باشد.

کاهش هزینه‌های لجستیکی و انبارداری

یکی از بارزترین اثرات تأخیر در ترخیص، افزایش هزینه‌های انبارداری در محوطه‌های گمرکی یا بنادر است. معمولاً به ازای هر روز توقف کالا، مبلغی به عنوان هزینه نگهداری و خدمات بندری یا گمرکی دریافت می‌شود. در حجم‌های بالا، این هزینه‌ها می‌تواند به شدت بالا رفته و سودآوری واردکننده را کاهش دهد، بنابراین ترخیص سریع کالا این مورد را جبران می کند.

کاهش زمان خواب سرمایه

کالای وارداتی، به نوعی سرمایه قفل‌شده محسوب می‌شود که تا زمان ترخیص و فروش یا استفاده، سودآور نیست. هر چه زمان خواب سرمایه بیشتر باشد، بازگشت سرمایه کندتر خواهد بود. ترخیص سریع کالا به معنای افزایش نرخ بازگشت سرمایه است.

کاهش ریسک فساد یا آسیب‌دیدگی کالا

برخی از کالاها، به ویژه کالاهای فاسدشدنی مانند مواد غذایی، داروها، واکسن‌ها و مواد شیمیایی حساس، نیاز به شرایط نگهداری خاصی دارند. تأخیر در ترخیص ممکن است باعث فساد، کاهش کیفیت یا نابودی کامل این کالاها شود. حتی کالاهای صنعتی و مکانیکی نیز ممکن است در اثر رطوبت یا شرایط بد انبار آسیب ببینند.

بهبود روند تولید و عرضه

بسیاری از کالاهای وارداتی نقش قطعات واسطه‌ای یا مواد اولیه در چرخه تولید را ایفا می‌کنند. اگر ترخیص آن‌ها به تعویق بیفتد، خط تولید متوقف می‌شود و این می‌تواند منجر به اختلال در برنامه تولید، کاهش بهره‌وری، و حتی جریمه‌های قراردادی شود. در حوزه خرده‌فروشی نیز، تأخیر در ترخیص می‌تواند باعث کمبود کالا در بازار و از دست رفتن مشتری شود.

 

افزایش چابکی زنجیره تأمین

در دنیای امروز که رقابت در بازارها بر اساس سرعت واکنش به تغییرات شکل می‌گیرد، زنجیره تأمینی که کالا را سریع‌تر وارد چرخه توزیع کند، مزیت رقابتی خواهد داشت. ترخیص سریع کالا یکی از کلیدی‌ترین نقاط تأثیرگذار در این زنجیره است.

کاهش احتمال تغییر در قوانین یا نرخ ارز

یکی از خطراتی که واردکنندگان در صورت تأخیر با آن مواجه هستند، تغییر ناگهانی مقررات گمرکی، دستورالعمل‌های وارداتی یا نرخ ارز رسمی است. ممکن است کالایی با تعرفه مشخص وارد کشور شود، اما در حین انتظار برای ترخیص، بخشنامه جدیدی ابلاغ شود که هزینه گمرکی را افزایش دهد یا محدودیت جدیدی اعمال کند. همچنین نوسانات ارزی ممکن است باعث افزایش بدهی واردکننده به بانک یا دولت شود و مانع از ترخیص سریع کالا گردد.

افزایش اعتبار تجاری در بازار

تأمین‌کنندگان و مشتریان داخلی، همیشه به شرکت‌هایی اعتماد بیشتری دارند که کالا را در موعد مقرر تحویل می‌دهند. اگر کالاها همیشه با تأخیر ترخیص و توزیع شوند، اعتبار تجاری واردکننده نزد شرکای تجاری آسیب می‌بیند. ترخیص سریع کالا به معنی تعهد و مسئولیت‌پذیری در زنجیره تأمین است.

کاهش احتمال توقیف یا ضبط کالا

گاهی اوقات تأخیر در ترخیص باعث بروز ابهام در مالکیت کالا، پایان مهلت مجوزها یا ایجاد مغایرت در اسناد می‌شود. در چنین شرایطی، گمرک یا سایر مراجع قضایی ممکن است کالا را توقیف یا ضبط کنند. ترخیص سریع کالا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌کند.

حمایت از سلامت عمومی و رفاه جامعه

در موارد خاص مانند واردات دارو، تجهیزات پزشکی یا اقلام بهداشتی در شرایط بحرانی، ترخیص سریع کالا می‌تواند نقش حیاتی در نجات جان افراد ایفا کند. تأخیر در این موارد نه‌تنها یک مشکل تجاری، بلکه یک مسئله انسانی و اجتماعی است.

آشنایی با فرآیند کلی ترخیص کالا

ترخیص کالا معمولاً در چند مرحله انجام می‌شود که آشنایی کامل با این مراحل، اولین گام برای سرعت‌بخشی به فرآیند ترخیص است. مراحلی به ترتیب زیر:

• ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت
• اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مرتبط (مانند بهداشت، استاندارد، قرنطینه و…)
• ارائه اسناد حمل (مانند بارنامه، فاکتور، لیست بسته‌بندی)
• ارزیابی کالا توسط گمرک
• پرداخت حقوق ورودی و عوارض
• اخذ پروانه ترخیص

راهکارهای عملی برای ترخیص سریع کالا

با توجه به پیچیدگی و گاهی‌ اوقات بوروکراسی موجود در فرآیندهای گمرکی، تسریع در ترخیص کالا نیازمند اتخاذ تدابیر مشخص، برنامه‌ریزی دقیق و آگاهی از ابزارهای موجود است که در ذیل به شرح آنها می پردازیم.

استفاده از پیش‌اظهاری الکترونیکی

پیش‌اظهاری به معنای ثبت اطلاعات کالا و اسناد مربوطه پیش از ورود فیزیکی آن به کشور است. این فرآیند از طریق سامانه EPL (سامانه اظهار الکترونیکی گمرک) انجام می‌شود که دارای مزایایی از جمله موارد زیر است:

• شروع بررسی پرونده قبل از ورود کالا
• آماده‌سازی کارشناس گمرک برای صدور مجوزها
• کاهش زمان توقف کالا در بندر یا فرودگاه

انجام طبقه‌بندی تعرفه‌ای دقیق و از پیش تعیین‌شده

هر کالا دارای یک کد تعرفه در سیستم هماهنگ‌شده گمرکی است. تعیین نادرست یا چندگانه کد تعرفه، باعث اختلاف با کارشناسان گمرک و در نتیجه توقف ترخیص می‌شود. برای جلوگیری از این خطا راهکارهایی همچون: مشاوره با کارشناس تعرفه گمرک یا ترخیص‌کار باتجربه، استفاده از دفتر تعرفه گمرکی سال جاری و اخذ ارزیابی تعرفه‌ای از قبل یا استعلام تعرفه برای کالاهای خاص پیشنهاد می شود که این راهکارها در نهایت در ترخیص سریع کالا نقش مهمی دارند.

اخذ مجوزهای قانونی پیش از ورود کالا

برای بسیاری از کالاها، اخذ مجوزهایی از نهادهایی مانند سازمان غذا و دارو، دامپزشکی، قرنطینه گیاهی، استاندارد، انرژی اتمی و … الزامی است. بررسی فهرست مجوزهای موردنیاز کالا قبل از ثبت سفارش یا ارسال کالا و حتی المقدور اخذ مجوزها به‌صورت الکترونیکی از طریق پنجره واحد نیاز مراجعه حضوری را کاهش داده و موجب ترخیص سریع کالا می شود.

استفاده از خدمات ترخیص‌کار حرفه‌ای و مورد تأیید گمرک

ترخیص‌کاران حرفه‌ای با داشتن تجربه، شناخت دقیق از رویه‌ها و ارتباط با کارشناسان گمرکی، نقش مهمی در تسریع فرآیند ترخیص دارند. آشنایی کامل با سامانه EPL و سامانه جامع تجارت، تسلط بر طبقه‌بندی تعرفه‌ها و مجوزها و قدرت مذاکره و پیگیری با مأموران گمرکی از ویژگیهای این ترخیص کاران است. استفاده از خدمات این افراد نقش مهمی در ترخیص سریع کالا اسفا می نماید.

انتخاب هوشمندانه گمرک محل ترخیص

برخی گمرکات با حجم کاری بالا یا زیرساخت ضعیف، با تأخیرهای بیشتری مواجه هستند. انتخاب گمرکات مجهز و پرتجربه می‌تواند باعث تسریع فرآیند ترخیص شود. بررسی آمار مدت‌زمان ترخیص در گمرکات مختلف، درنظر گرفتن نوع کالا و نزدیکی گمرک به محل مصرف یا کارخانه و انتخاب گمرکات دارای مسیر سبز یا زرد برای کالاهای کم‌ریسک از نکات کلیدی قابل توجه در انتخاب گمرک مناسب و راهکارهای شایسته برای ترخیص سریع کالا می باشند.

طبقه‌بندی کالا در مسیر سبز یا زرد گمرکی

بر اساس سابقه واردکننده، نوع کالا، شناسه کالا و میزان ریسک، گمرک مسیر رسیدگی را مشخص می‌کند:

• مسیر سبز: فقط بررسی اسناد، بدون بازرسی فیزیکی
• مسیر زرد: بررسی اسناد + بررسی موردی کالا
• مسیر قرمز: بررسی اسناد + بازرسی کامل فیزیکی

که با ارتقای سابقه وارداتی، شفافیت در اظهار، و پرهیز از مغایرت در مدارک، می‌توان به تدریج وارد مسیر سبز شد.

هماهنگی با بانک برای انتقال ارز و دریافت کد رهگیری

در واردات رسمی، فرآیند انتقال ارز و دریافت کد رهگیری بانک عامل می‌تواند یکی از دلایل تأخیر در صدور مجوز ترخیص باشد. پیگیری مستمر از بانک، استفاده از روش‌هایی مانند تأمین ارز از محل صادرات یا واردات در مقابل صادرات و بررسی زودهنگام شرایط تخصیص ارز در سامانه نیما این فرآیند را تسریع می نماید.

اطلاع از بخشنامه‌ها و مقررات روز

بخشنامه‌های گمرکی، صمت، بانک مرکزی و سایر نهادها مرتباً به‌روزرسانی می‌شوند. عدم آگاهی از بخشنامه جدید ممکن است باعث توقف ناگهانی فرآیند ترخیص شود. عضویت در خبرنامه‌های رسمی گمرک یا اتاق بازرگانی و بررسی مستمر سایت‌های رسمی (مانند سایت گمرک ایران، سامانه جامع تجارت و …) از راهکارهای عملی آگاهی از این بخشنامه های می باشند.

استفاده از خدمات ترخیص کالا تحت کلید

در برخی موارد می‌توان از خدمات ویژه‌ای مانند ترخیص تحت کلید استفاده کرد، که در آن کالا به سرعت از گمرک خارج شده و بررسی‌های بعدی انجام می‌شود. این روش بیشتر برای کالاهای حساس یا دولتی کاربرد دارد.

ایجاد برنامه‌ریزی دقیق و تقویم حمل‌ونقل

ترخیص سریع مستلزم این است که کالا در زمانی وارد شود که تمام مراحل پیش‌نیاز مانند ثبت سفارش، مجوزها و پرداخت‌ها انجام شده باشند. ایجاد تقویم واردات برای هر محموله، استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تأمین و هماهنگی بین تیم‌های خرید، مالی، بازرگانی و ترخیص از ابزارهای کمکی مورد استفاده در این بند می باشند.

نقش نهادهای دولتی در تسهیل ترخیص کالا در

گمرک جمهوری اسلامی ایران

گمرک ایران طی سال‌های اخیر گام‌های مؤثری در جهت تسهیل و تسریع ترخیص برداشته است. از جمله این اقدامات می توان به راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی، اجرای طرح پنجره واحد تجاری، کاهش مسیرهای تشریفات فیزیکی و تعیین مأمور مقیم برای کالاهای خاص اشاره نمود.

وزارت صمت

وزارت صنعت، معدن و تجارت نقش مهمی در صدور ثبت سفارش دارد. تسهیل در این فرآیند، حذف کاغذبازی‌ها، و یکپارچه‌سازی سامانه‌های ثبت سفارش از اقدامات مهم برای کاهش زمان ترخیص است.

سازمان‌های مجوزدهنده

هماهنگی بین سازمان‌هایی مانند سازمان غذا و دارو، اداره استاندارد، دامپزشکی و سازمان بنادر با گمرک، می‌تواند تأثیر زیادی بر کاهش زمان ترخیص داشته باشد.

چالش‌ها و موانع متداول در ترخیص سریع کالا

با وجود پیشرفت‌ها، هنوز موانعی در مسیر ترخیص سریع کالا وجود دارد که شناخت این موانع به واردکنندگان کمک می‌کند که از قبل پیش‌بینی‌های لازم را انجام دهند. از جمله آنها می توان از موارد زیر نام برد:

• نقص در اتصال سامانه‌های مختلف دولتی
• تغییر مکرر قوانین و بخشنامه‌ها
• کمبود تخصص برخی کارشناسان در گمرک‌های فرعی
• وجود رویه‌های سلیقه‌ای در برخی گمرک‌ها
• محدودیت در صدور مجوزهای ورود برای برخی کالاهای خاص

آیا به دنبال یک شریک مطمئن برای حمل و نقل بین‌المللی کالاهایتان هستید؟ شرکت حمل و نقل بین‌المللی کارمانیا با سال‌ها تجربه در ارائه خدمات حمل و نقل در سطح جهانی، بهترین گزینه برای شماست.

از حمل دریایی و هوایی گرفته تا حمل و نقل جاده‌ای، ما تمامی نیازهای شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بالاترین کیفیت پاسخ می‌دهیم. خدمات ما شامل مشاوره گمرکی، ترخیص سریع کالا و پیگیری لحظه‌به‌لحظه محموله‌ها می‌باشد.

با اعتماد به کارمانیا، حمل و نقل کالاهای شما سریع‌تر، امن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود. از امروز، تجربه‌ای متفاوت از حمل و نقل بین‌المللی را با ما آغاز کنید!

کارمانیا، حمل و نقل مطمئن، سریع و کارآمد به سراسر جهان!
برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر، با ما تماس بگیرید.

تجربه کشورهای موفق در تسریع ترخیص

در کشورهایی مانند سنگاپور، کره جنوبی و هلند، میانگین زمان ترخیص کمتر از ۲۴ ساعت است که الگوبرداری از این کشورها می‌تواند به اصلاح نظام گمرکی ایران نیز کمک کند.. عوامل موفقیت آن‌ها عبارتند از:

• دیجیتالی شدن کامل اسناد
• تعامل مستقیم سازمان‌های دولتی از طریق پلتفرم‌های مشترک
• اعتماد به ترخیص‌کاران مجاز
• کاهش بازرسی‌های فیزیکی مگر در موارد پرریسک
• ترخیص کالا از گمرک یکی از گلوگاه‌های اصلی در زنجیره تأمین بین‌المللی است. هرچقدر این فرآیند سریع‌تر و دقیق‌تر باشد، مزایای اقتصادی و تجاری بیشتری برای واردکنندگان و حتی کشور به همراه خواهد داشت. استفاده از سامانه‌های الکترونیکی، تکمیل مدارک، بهره‌گیری از ترخیص‌کار حرفه‌ای، و تعامل مؤثر با سازمان‌های مجوزدهنده از مهم‌ترین راهکارهای عملی برای رسیدن به ترخیص سریع کالا و در کمترین زمان ممکن هستند. همچنین اصلاحات ساختاری در سطح کلان نیز ضروری است تا گمرک ایران بتواند به استانداردهای جهانی در سرعت و دقت ترخیص دست یابد.

نتیجه‌گیری:

ترخیص سریع کالا برای شرکت‌ها جهت حفظ رقابت در بازارهای جهانی ضروری است. با پذیرش شیوه‌ها و فناوری‌های کارآمد، شرکت‌ها می‌توانند تأخیرها را کاهش دهند، هزینه‌ها را پایین بیاورند و تجارت فرامرزی را به‌طور روان انجام دهند.

منبع :

برای جزئیات بیشتر، می‌توانید به مقاله زیر مراجعه کنید:
سازمان تجارت جهانی (WTO) – تسهیل تجارت
https://www.wto.org/english/res_e/res_e.htm

 سوالات متداول (FAQ):

ترخیص سریع کالا چیست؟

ترخیص سریع کالا به فرآیند کارآمد و سریع عبور کالا از گمرک اطلاق می‌شود که تأخیرها را به حداقل رسانده و کارایی تجارت را بهبود می‌بخشد.

چرا ترخیص سریع کالا مهم است؟

این امر زمان تحویل را تسریع کرده، هزینه‌های کسب‌وکار را کاهش می‌دهد، رقابت‌پذیری را افزایش می‌دهد و کارایی زنجیره تأمین را بهبود می‌بخشد.

چگونه می‌توانم ترخیص سریع کالا را برای محصولاتم تضمین کنم؟

از طریق اطمینان از تکمیل مدارک، استفاده از فناوری‌های پیشرفته، حفظ ارتباط واضح با مقامات گمرکی و رعایت مقررات.

چالش‌های رایج در ترخیص سریع کالا چیست؟

چالش‌های رایج شامل نواقص در مدارک، تأخیر در بازرسی‌ها، مشکلات ارتباطی و عدم هماهنگی بین مقامات مختلف است.

کدام کشورها سیستم‌های موفقی در ترخیص سریع کالا دارند؟

کشورهایی مانند سنگاپور، هنگ‌کنگ و هلند سیستم‌های پیشرفته‌ای را پیاده‌سازی کرده‌اند که فرآیند ترخیص کالا را به‌طور مؤثری ساده‌سازی می‌کند.